"... A inny drzewa by tak usposobił,
żeby się dłońmi splotły w rusztowanie..."
Cyprian Kamil Norwid, Promethidion
Drzewa owocowe uprawiane w formie szpalerów zachwycały swoim kształtem w różnych epokach. Zwrócił na nie uwagę Cyprian Kamil Norwid podczas swojej podróży po Europie Zachodniej w połowie XIX wieku. Dał temu wyraz nawiązując do kształtu żywopłotu belgijskiego w jednym z wersów poematu Promethidion. Jednak sztuka tworzenia owocowych szpalerów jest starsza niż dzieła XIX-wiecznych ogrodników. Jako pierwszy opisał ją w 1684 r. ojciec Legendre, mnich z klasztoru w Henonville pod Paryżem. Zauważył on, że kwiaty drzew prowadzonych w formie szpaleru przy murach klasztornych są mniej wrażliwe na wiosenne przymrozki, gdyż mury działają niczym akumulator ciepła. W tym samym czasie ogrodnicy króla Ludwika XIV wprowadzili praktykę uprawy drzew owocowych szpalerowych w nowo powstającym ogrodzie owocowo-warzywnym w Wersalu. Dzięki płasko formowanym koronom drzew, rozpiętym przy specjalne wybudowanych murach ogrodu, dojrzewające owoce były lepiej oświetlone przez światło słoneczne odbijające się również od muru. Pozwalało to na uzyskanie wysokiej jakości owoców, przeznaczonych na stół królewski, co nie było łatwe w morskim klimacie północnej Francji, o stosunkowo chłodnych i deszczowych latach. Z czasem uprawa płasko formowanych drzew owocowych stała się popularna również w wielu małych miastach i wioskach we Francji. Stamtąd trafiła do Anglii oraz innych rejonów Europy znanych z uprawy drzew owocowych, np. do południowego Tyrolu, a także do Ameryki.
Dziś ta nieco zapomniana sztuka ogrodnicza zaczyna przeżywać swój renesans. Owocowe szpalery w uproszczonej formie można spotkać w niektórych dużych sadach, np. w południowym Tyrolu. Tego typu sposób uprawy jest bowiem szczególnie przydatny w sadownictwie ekologicznym, które obecnie zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Drzewa owocowe uprawiane w formie szpalerów można także jak dawniej podziwiać w najbardziej znanych i cieszących się wyjątkową sławą ogrodach - w Wersalu, w ogrodach Claude’a Monet w Giverny we Francji, a także w Ameryce w ogrodach Mount Vernon - dawnej posiadłości Jerzego Waszyngtona. W Polsce okazałe kilkudziesięcioletnie grusze szpalerowe w formie świeczników rosną w ogrodzie przyklasztornym XI-wiecznego opactwa benedyktynów w Lubiniu pod Poznaniem. Z kolei jabłonie szpalerowe pochodzące z naszej szkółki można zobaczyć w odtworzonym ogrodzie owocowo-warzywnym, będącym częścią barokowego ogrodu przy pałacu w Nieborowie.
żeby się dłońmi splotły w rusztowanie..."
Cyprian Kamil Norwid, Promethidion
Drzewa owocowe uprawiane w formie szpalerów zachwycały swoim kształtem w różnych epokach. Zwrócił na nie uwagę Cyprian Kamil Norwid podczas swojej podróży po Europie Zachodniej w połowie XIX wieku. Dał temu wyraz nawiązując do kształtu żywopłotu belgijskiego w jednym z wersów poematu Promethidion. Jednak sztuka tworzenia owocowych szpalerów jest starsza niż dzieła XIX-wiecznych ogrodników. Jako pierwszy opisał ją w 1684 r. ojciec Legendre, mnich z klasztoru w Henonville pod Paryżem. Zauważył on, że kwiaty drzew prowadzonych w formie szpaleru przy murach klasztornych są mniej wrażliwe na wiosenne przymrozki, gdyż mury działają niczym akumulator ciepła. W tym samym czasie ogrodnicy króla Ludwika XIV wprowadzili praktykę uprawy drzew owocowych szpalerowych w nowo powstającym ogrodzie owocowo-warzywnym w Wersalu. Dzięki płasko formowanym koronom drzew, rozpiętym przy specjalne wybudowanych murach ogrodu, dojrzewające owoce były lepiej oświetlone przez światło słoneczne odbijające się również od muru. Pozwalało to na uzyskanie wysokiej jakości owoców, przeznaczonych na stół królewski, co nie było łatwe w morskim klimacie północnej Francji, o stosunkowo chłodnych i deszczowych latach. Z czasem uprawa płasko formowanych drzew owocowych stała się popularna również w wielu małych miastach i wioskach we Francji. Stamtąd trafiła do Anglii oraz innych rejonów Europy znanych z uprawy drzew owocowych, np. do południowego Tyrolu, a także do Ameryki.
Dziś ta nieco zapomniana sztuka ogrodnicza zaczyna przeżywać swój renesans. Owocowe szpalery w uproszczonej formie można spotkać w niektórych dużych sadach, np. w południowym Tyrolu. Tego typu sposób uprawy jest bowiem szczególnie przydatny w sadownictwie ekologicznym, które obecnie zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Drzewa owocowe uprawiane w formie szpalerów można także jak dawniej podziwiać w najbardziej znanych i cieszących się wyjątkową sławą ogrodach - w Wersalu, w ogrodach Claude’a Monet w Giverny we Francji, a także w Ameryce w ogrodach Mount Vernon - dawnej posiadłości Jerzego Waszyngtona. W Polsce okazałe kilkudziesięcioletnie grusze szpalerowe w formie świeczników rosną w ogrodzie przyklasztornym XI-wiecznego opactwa benedyktynów w Lubiniu pod Poznaniem. Z kolei jabłonie szpalerowe pochodzące z naszej szkółki można zobaczyć w odtworzonym ogrodzie owocowo-warzywnym, będącym częścią barokowego ogrodu przy pałacu w Nieborowie.
Drzewa owocowe szpalerowe w ogrodzie:
 | oryginalny kształt - atrakcyjny o każdej porze roku |
| oszczędność miejsca - znakomity pomysł do małych ogrodów |
| ładnie wybarwione i soczyste owoce - dzięki lepszemu dostępowi światła słonecznego i optymalnej dystrybucji soków rośliny |
| łatwość pielęgnacji i zbioru owoców - wszystkie gałęzie w zasięgu ręki |
| proste reguły cięcia - łatwiejsze niż w przypadku drzew o nieregularnych koronach |
| zdrowsze drzewa - płaska korona szybko wysycha po deszczu co zmniejsza ryzyko wystąpienia różnych infekcji |